Khoa Ngoại tổng hợp (Bệnh viện Bạch Mai) vừa tiếp nhận và xử trí cho một nữ bệnh nhân (69 tuổi) bị thủng tử cung do tiền sử đặt dụng cụ tránh thai 30 năm.
Bệnh nhân vào viện trong tình trạng viêm phúc mạc toàn thể, khí tự do ổ bụng, thủng ruột non và dụng cụ tránh thai nằm ngoài thành tử cung. Các phẫu thuật viên của tua trực lập tức mổ mở cấp cứu cắt tử cung bán phần, khâu lỗ thủng ruột non và rửa sạch ổ bụng cho bệnh nhân.
Hình ảnh dụng cụ tử cung xuyên qua thành tử cung vào ruột (mũi tên trắng).
ThS.BSCK2 Triệu Văn Trường - Trưởng tua trực cấp cứu, Phó trưởng Khoa Ngoại tổng hợp (Bệnh viện Bạch Mai) bác sĩ trực tiếp phẫu thuật và điều trị cho ca bệnh hy hữu này cho biết, bệnh nhân nữ 69 tuổi vào viện vì đau bụng dưới rốn kèm ra dịch hồng ở âm đạo sau thủ thuật tháo dụng cụ tử cung.
Khám lâm sàng cho thấy, bụng bệnh nhân chướng, ấn đau và có phản ứng thành bụng. Bệnh nhân cho biết đã đặt dụng cụ tử cung 30 năm, gần đây thấy ra dịch nhầy hồng âm đạo.
Bệnh nhân đến bệnh viện tháo dụng cụ tử cung nhưng thất bại. Bốn ngày sau, bệnh nhân đau hạ vị liên tục kèm nôn, ra dịch máu âm đạo, không trung tiện được, không sốt.
Bệnh nhân đến Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng bụng có biểu hiện của viêm phúc mạc như bụng chướng, ấn đau khắp bụng. Siêu âm ổ bụng cho thấy các quai ruột ứ đọng dịch, giảm nhu động, ít dịch tự do ổ bụng.
Chụp cắt lớp vi tính thấy hình ảnh dịch khí tự do trong ổ bụng, tắc ruột cơ năng, dày thành ruột vị trí hố chậu phải và dị vật xuyên thủng đáy tử cung.
Kíp phẫu thuật lập tức tiến hành mổ mở cấp cứu cắt tử cung bán phần, khâu lỗ thủng ruột non, rửa sạch ổ bụng. Tuy nhiên, sau mổ 6 ngày, bệnh nhân phải mổ lại lần thứ hai để đưa hai đầu ruột non ra ngoài tạm thời do bục lỗ khâu ruột non.
Quá trình hậu phẫu ổn định, người bệnh được xuất viện sau mổ lần thứ hai mười ngày. Người bệnh được hẹn tái khám sau 3 tháng để đóng dẫn lưu hồi tràng.
Phòng tránh nguy cơ thủng tử cung bằng cách nào?
Theo ThS.BSCK2 Triệu Văn Trường, thủng tử cung do dụng cụ tử cung là một biến chứng không phổ biến nên nhiều khi khó chẩn đoán, dấu hiệu thủng tử cung chỉ có thể được phát hiện khi theo dõi định kỳ hoặc mang thai ngoài ý muốn.
Các triệu chứng lâm sàng có thể gặp do thủng tử cung bao gồm chảy máu bất thường và đau bụng. Dụng cụ tử cung có thể được nhìn thấy khi làm siêu âm đầu rò âm đạo, nhưng cũng có thể sử dụng chụp cắt lớp vi tính để xác định vị trí của dụng cụ tử cung.
Đa số dụng cụ tử cung sau khi thủng sẽ nằm ở khoang phúc mạc sau đó xâm lấn vào các cơ quan lân cận gây biến chứng thủng ruột. Do đặc điểm lỗ thủng ruột thường là nhỏ nên tình trạng viêm phúc mạc có thể ở mức độ nhẹ, khu trú, thậm chí không có triệu chứng.
Ngược lại, nếu dịch tiêu hóa lan rộng gây viêm phúc mạc toàn thể với lâm sàng cấp tính, đau bụng, nhiễm trùng khiến bệnh nhân phải nhập viện. Chụp cắt lớp vi tính là lựa chọn để chẩn đoán trong bệnh cảnh viêm phúc mạc.
Đặc điểm dụng cụ tử cung lạc chỗ với dấu hiệu dị vật ổ bụng nằm ở tiểu khung, thâm nhiễm viêm, dày thành quai ruột, đôi khi có dịch khí tự do ổ bụng.
Các chuyên gia khuyến cáo, ở phụ nữ đã mãn kinh nên lấy dụng cụ tử cung ra khỏi cơ thể để phòng tránh các biến chứng. Theo y văn, rất ít các bài báo liên quan đến tai biến thủng tử cung kèm theo thủng ruột do thất bại của thủ thuật tháo vòng tránh thai.
Phụ nữ khi đặt dụng cụ tử cung thì cần tuân thủ khuyến cáo đó là tháo dụng cụ tử cung mỗi 5 năm/lần hoặc khi hết tuổi sinh sản. Các can thiệp thông thường có thể khiến vòng tránh thai bị vỡ, thủng thành tử cung và gây tổn thương các cơ quan xung quanh.
Trong trường hợp không thể loại bỏ dụng cụ tử cung bằng thủ thuật thì nên theo dõi lâm sàng chặt chẽ, nội soi buồng tử cung hoặc cắt tử cung chủ động.
Nam Anh
